Gözdeki retinanın merkezi kısmı olan makulanın hasar görmesiyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Makula dejenerasyonu, görme merkezini etkiler ve net görmeyi zorlaştırır. İki türü vardır: kuru ve yaş tip. Kuru tip, yavaş ilerler ve daha yaygındır. Yaş tip, ani görme kaybına yol açabilir. Hastalık, genetik faktörler, yaş ve sigara kullanımıyla ilişkilidir. Tedavi erken teşhisle daha etkilidir.
Makula Dejenerasyonu Belirtileri Nelerdir?
Görme alanının ortasında bulanıklık veya karanlık bir alan oluşabilir. Bu bulanıklık, zamanla büyüyerek daha fazla alanı kaplayabilir. Düz çizgiler dalgalı veya eğri görünmeye başlayabilir. Özellikle bir kareli kağıda bakıldığında, çizgilerde bozulma fark edilebilir. Yazıları okumak, yüzleri tanımak gibi günlük aktivitelerde zorluk yaşanabilir. Özellikle düşük ışıkta detayları görmek zorlaşabilir. Renklerin soluk veya daha az belirgin göründüğü hissedilebilir. Özellikle kontrast renkler arasındaki farkı ayırt etmek zorlaşabilir.
Görme alanının merkezinde bir kör nokta veya siyah bir leke oluşabilir. Çevresel (periferik) görme genellikle etkilenmez. Parlak ışıklara karşı daha duyarlı hale gelme veya düşük ışıkta görüşte daha fazla zorluk. Geç evrelerde, bazı hastalar gerçekte olmayan şekiller veya desenler görebilir. Makula dejenerasyonu belirtileri genellikle yavaş bir şekilde ilerler. Ancak bazı durumlarda ani başlangıç gösterebilir. Bu belirtilerden biri fark edilirse, erken tanı ve tedavi için bir göz doktoruna başvurulması önemlidir. Özellikle amsler grid testi, belirtileri tespit etmek için etkili bir yöntemdir.
Makula Dejenerasyonu Neden Olur?
En yaygın sebebi yaşlanmadır. Yaş ilerledikçe, makuladaki hücreler hasar görür veya fonksiyonlarını kaybeder. Bu durum, özellikle 50 yaş üstündeki bireylerde daha sık görülür. Ailede makula dejenerasyonu geçmişi olan bireylerde bu hastalığın görülme riski daha yüksektir. Genetik yatkınlık, kişinin hastalığa duyarlılığını artırabilir. Sigara, makulada oksidatif stresi artırarak hücrelere zarar verir. Sigara içenlerde risk içmeyenlere göre iki ila üç kat daha fazladır. Antioksidanlar, lutein gibi besin öğelerinin eksikliği, makulanın sağlığını olumsuz etkiler. Yetersiz meyve ve sebze tüketimi de riski artırır. Uzun süreli ultraviyole (UV) ışığa maruz kalma, makula hücrelerine zarar verebilir.
Gözlerin güneş ışığından korunmaması, hastalığın oluşumuna katkıda bulunabilir. Kontrolsüz hipertansiyon ve yüksek kolesterol, göz damarlarının sağlığını etkileyerek riski artırabilir. Fazla kilo, ilerlemesini hızlandırabilir. Özellikle yaşa bağlı formunun daha ciddi hale gelmesine neden olabilir. Diyabet, kalp-damar hastalığı ve diğer kronik rahatsızlıklar, gözdeki damar yapısını etkileyerek makula sağlığını tehdit eder. Makula dejenerasyonu erken teşhis edildiğinde, ilerlemesi yavaşlatılabilir. Kontrol altına alınabilir. Eğer bu durumla ilgili belirtiler fark edilirse bir göz doktoruna danışılmalıdır.
Makula Dejenerasyonu Nasıl Tedavi Edilir?
Hastalığın ilerleyişini izlemek için düzenli göz muayenesi yapılmalıdır. A, C, E vitaminleri ile çinko ve bakır içeren takviyeler hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir. Göz içine yapılan enjeksiyonlar, anormal damar oluşumunu engelleyerek görmeyi korur. Işığa duyarlı ilaçlarla lazer tedavisi uygulanarak hasarlı damarlar kapatılır.
Isı ile anormal damarlar yok edilerek kanama ve sıvı birikimi azaltılır. Sigara bırakma, dengeli beslenme ve güneşten korunma önemlidir. Görme kaybını telafi etmek için büyüteç ve özel gözlükler kullanılabilir. Her hastaya uygun makula dejenerasyonu tedavi yöntemi için doktora danışılması önemlidir.
